တရုတ်နှင့် ရုရှားကို တံခါးဖွင့်ပေးလိုက်သည့် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အနောက်တိုင်း၏ ပိတ်ဆို့မှု

PUBLISHED - January 28, 2022

တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့ ဆက်ဆံရေး ဆက်လက်တင်းမာနေစဉ်အတွင်း ၂၀၂၂ ခုနှစ်သည် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ကီလိုမီတာ ၂၀၀၀ နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသော မြန်မာနိုင်ငံ၏ တံခါးသစ်ဖွင့်လှစ်လိုက်သည့် နှစ်တစ်နှစ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ယှဉ်ပြိုင်မှုများများလှသော တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင်းရှိ ထိန်းချုပ်ကိုင်တွယ်နိုင်သည့် ရေတပ်စစ်ရေးလေ့ကျင့် မှုများကဲ့သို့ အခြားအန္တရာယ်ရှိသောအရာများနှင့်မတူသည်မှာ ကုန်းပေါ်မှယှဉ်ပြိုင်မှုများမှာ ကျယ်ပြန့်သော ဒေ သတွင်း နောက်ဆက်တွဲရလဒ်များနှင့်အတူ ကြားခံစစ်ပွဲများတွင် ဇက်ကြိုးကိုင်ထိန်းချုပ်ရန်အတွက် ခက်ခဲလှ သည့်ပုံစံအဖြစ် မှတ်ယူနိုင်ပါသည်။

အခြေခံအဆောက်အအုံများ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုမှတစ်ဆင့် လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်နှစ်ခုအတွင်း အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများသို့ ၎င်း၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို တရွေ့ရွေ့တိုးချဲ့လာရာ တရုတ်အစိုးရသည် လတ်တလောကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှ ရှုပ်ထွေးလှသည့် တိုင်းရင်းသားပဋိပက္ခများအတွင်း ဝင်ရောက်ပတ်သက်ခဲ့သလို  မဲခေါင် မြစ်ဝှမ်းတစ်လျှောက် ပူးတွဲကင်းလှည့်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင်လည်း ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းတစ်ခုဆောက် လုပ်လျက်ရှိပါသည်။

အပြန်အလှန်အားဖြင့် အမေရိကန်နိုင်ငံကလည်း သမ္မတအိုဘားမားလက်ထက်တွင် အမေရိကန်၏ အဓိကအာရုံ စိုက်သည့်နေရာကို အာရှတိုက်သို့ပြန်လည်ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ပြီး အမေရိကန်ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်ကလည်း လတ်တလောကာလတွင် အာရှတိုက်အတွင်း အထူးသဖြင့် အမေရိကန်ရေတပ်အတွက် ကာကွယ်ရေးအသုံး စ ရိတ် ဒေါ်လာ ၇ ဘီလျံကို ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။

လွန်ခဲ့သည့်နှစ်အတွင်း အမေရိကန်အစိုးရသည် ကုန်းတွင်းနိုင်ငံများ အထူးသဖြင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်ဖြစ်သော ထိုင်းနိုင်ငံနှင့်ဆက်ဆံရေး ပိုမိုရင်းနှီးလာစေရန် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ အမေရိကန်  ထိပ်တန်းအရာရှိ ခြောက်ဦးထက်မနည်း လွန်ခဲ့သည့် ဇူလိုင်လကတည်းက ထိုင်းနိုင်ငံဘန်ကောက်သို့ သွား ရောက်ခဲ့ပါသည်။

သို့သော် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအကူအညီများကို မဟာဗျူဟာမြောက်စစ်ရေးအကူအညီများနှင့် ရော နှောပေါင်းစပ်ခြင်းအားဖြင့် စစ်အေးတိုက်ပွဲကာလ “အမျိုးသားကာကွယ်ရေးခွင့်ပြုချက်အက်ဥပဒေ” ကို ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းရန် အမေရိကန်အစိုးရဖိအားပေးခံခဲ့ရသောကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံကို မြေပြင်တွင်ထိန်းချုပ်ခြင်းသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်တစ်ဝန်း ရေတပ်စစ်သင်္ဘောများကို ဖယ်ရှားရခြင်းထက် များစွာပိုမိုခက်ခဲပါသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ထိပ်တန်းအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်သူ ဒဲရစ်ချိုလက် လွန်ခဲ့သည့်အောက်တိုဘာ လအတွင်း ဘန်ကောက်မြို့သို့သွားခဲ့စဉ် လူသားချင်းစာနာထောက်ထား မှုဆိုင်ရာအကူအညီများပေးရန် မြန်မာ -ထိုင်းနယ်စပ်တစ်လျှောက်တွင် လမ်းကြောင်းတစ်ခုဖွင့်လှစ်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

၎င်း၏တောင်းဆိုမှုမှာ ယင်းဒေသတစ်လျှောက်မြင့်တက်လာသော တိုက်ပွဲများကြားတွင် လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှုလိုအပ်ချက်များကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ရန် အသုံးဝင်သောနည်းလမ်းတစ်ရပ်ဖြစ်ပုံရပါသည်။

သို့နှင့်တိုင် ယင်းအဆိုပြုချက်တွင် အဆိုပါဒေသအား အမေရိကန်အေဂျင်စီများက ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်သွား မည်ဆိုသည့် အရေးကြီးသော အချက်တစ်ချက်ပါဝင်နေပါသည်။

စစ်အေးတိုက်ပွဲကာလစစ်ပြန်များ၏အမြင်တွင်မူ ယင်းတောင်းဆိုချက်မှာ ခမာနီများကို တိုက်ခိုက်နေသည့် ကွန်  မြူနစ်မဟုတ်သော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို စစ်ရေးနှင့်မပတ်သက်သော အကူအညီများ ထောက်ပံ့နေသည့် အ ချိန်ဖြစ်သော ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်များကာလအတွင်းက ထိုင်း-ကမ္ဘောဒီးယားနယ်စပ်တစ်လျှောက် အမေရိကန်ပြု လုပ်ခဲ့သည့် စစ်ဆင်ရေးများနှင့် မနီးယိုးစွဲတူနေသည့် အဖြစ်အပျက်မျိုးဟုပင်မြင်ပါသည်။

အမေရိကန်အစိုးရ၏ တောင်းဆိုချက်ကို ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒန်ပရာမတ်ဝီနိုင် (Don Pramudwinai) က သဘောတူလက်ခံလိုက်ပြီးနောက် အခြားထိုင်းအရာရှိများမှာ ဘာမှလုပ်နိုင်စွမ်းမရှိတော့ဘဲ “ထပ်မံဆွေးနွေးရ မည့် သဘောထားအမြင်တစ်ခု” အဖြစ်သာ ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။

တရုတ်နိုင်ငံကို စိတ်အနှောက်အယှက်ပေးသည့်ဖြစ်ရပ်မျိုးအတွက် အမြဲသတိရှိသော ထိုင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင် ငံတွင်းမှ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအကူအညီများကို နိုင်ငံအများအပြားနှင့် အေဂျင်စီအများအပြားက ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်မည်ကို ပိုမိုနှစ်သက်သဘောကျဖွယ်ရှိနိုင်ပါသည်။

တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် တစ်စုံတစ်ဦးဘက်မှ အကြောင်းမဲ့ရပ်တည်ခြင်းမလုပ်ပါ။

တရုတ်နယ်စပ်တစ်လျှောက် ဝင်ငွေကောင်းသော မူးယစ်ဆေးဝါးကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများကို ထိန်းချုပ် နိုင်ရေးအတွက် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပွားနေသော တိုက်ပွဲများက ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ SSPP နှင့် တအောင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် TNLA တို့ကို ပို၍အရှိန်မြှင့်တင်ပေးခဲ့ပါသည်။

SSPP နှင့် TNLA တို့မှာ ရှမ်းပြည်နယ်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ RCSS ကို ထိုင်းနယ်စပ်အနီးသို့ ပြန်  လည်တိုက် ထုတ်နေသည့်အဖွဲ့များဖြစ်သည်။

ယင်းသို့တိုက်ထုတ်ရာတွင် SSPP နှင့် TNLA တို့သည် တရုတ်  ထုတ်လက်နက်များနှင့် တရုတ်နိုင်ငံကထောက်  ပံ့ထားသည့် ညီညွတ်သောဝအမျိုးသားတပ်မတော် UWSA ထံမှ စစ်သည်များ၏ အကူအညီကို ရယူပြီး တိုက်  ခိုက်နေခြင်းဖြစ်သည်။

RCSS ၏ ရန်သူများကို တရုတ်နိုင်ငံက သွယ်ဝိုက်အကူအညီပေးနေမှုနှင့်ပတ်သက်၍ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တရုတ် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကိုတုံ့ပြန်ရန် အမေရိကန်အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုအတွက် အနာဂတ်ကာလကြားခံစစ်ပွဲ တစ်ခုအဖြစ် ယင်းအကူအညီများကို RCSS ခေါင်းဆောင်များက ရှုမြင်ပြီး စိုးရိပူပန်လျက်ရှိပါသည်။

သမိုင်းကြောင်းအရ RCSS အဖွဲ့သည် ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးလာသော ကူမင်  တန်အမျိုးသားရေးတရုတ်တပ်မတော်မှ အကြွင်းအကျန်များနှင့် ရင်းနှီးသောဆက်ဆံရေးရှိခဲ့ပါသည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်ကာလနှစ်များအတွင်းက မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးခေါင်းစဉ်ဖြင့် အမေရိကန်က အကူအ ညီပေးခဲ့သည်များကို တရုတ်အစိုးရက ပြန်လည်မှတ်မိနေပါသည်။

လက်ရှိကာလတွင် အမေရိကန်အစိုးရက ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းသို့ သွားရောက်ပြီး အမေရိကန်အစိုးရနှင့် တရုတ်အစိုးရတို့ကြား သြဇာလွှမ်းမိုးမည့် ဒေသအဖြစ် နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ရေး အကြံပြုဆွေးနွေးသည့်အခါ တိုင်း တရုတ်နိုင်ငံက မြန်မာအာဏာပိုင်များဘက်က ကာကွယ်ခဲ့ပါသည်။

သမိုင်းက သူ့ဘာသာသူ တစ်ပတ်လည်လေ့မရှိပါ။

သို့သော် အရှေ့တောင်အာရှအတွင်း ကျန်ရှိနေသည့်နိုင်ငံများ ကို စစ်အင်အားလွှမ်းမိုးမှုနှင့် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုပြု  လုပ်နိုင်ရန်အတွက် အဆင်ပြေသောနည်းလမ်းတစ်ရပ်အဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှ ပဋိပက္ခများ၏ အရှိန်မြင့် တက်နေမှုကိုအသုံးချသွားရန် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့ စိတ်ကူးပေါက်သွားမည်ကို ထိုင်းနိုင်ငံ  အခြေစိုက် မြန်မာတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်ခေါင်းဆောင်များက စိုးရိမ် ပူပန်နေကြပါသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံ ချင်းမိုင်မြို့တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၃၀၀ အကုန်အကျခံတည်ဆောက်နေသော အမေရိကန် ကောင်စစ်ဝန်ရုံးနှင့်ပတ်သက်၍ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံကြားမှ သံတမန်တိုက်ခိုက်မှုတစ်ခုကို တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များက ထောက်ပြကြပါသည်။

ယင်းကောင်စစ်ဝန်ရုံးတည်ဆောက်မှုကို တရုတ်နယ်စပ်မှ ကီလိုမီ တာ ၅၀၀ ကျော်သာဝေးကွာသော ထိုင်းနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းတွင်တည်ရှိသည့် အမေရိကန်ထောက်လှမ်းရေးစွမ်း ရည်ကို အားဖြည့်မြှင့်တင်သည့် ကြိုးပမ်းမှုတစ်  ရပ်အဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံက ရှုမြင်ပါသည်။

တစ်ပြိုင်တည်းမှာပင် ဆုပေးဒဏ်ပေးစနစ်အဖြစ် ရီယမ်ဆိပ်ကမ်းတွင် တရုတ်ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းတစ်ခုကို ဆောက်လုပ်ခွင့်ပြုခဲ့သော ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံကို အမေရိကန်နိုင်ငံက စီးပွားရေးပိတ်ဆို့အရေးယူမှုပြုလုပ်ခဲ့ သည်။ သတင်းအချက်အလက်များမှာ ယခင်က အမေရိကန်ကဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် မြေရာရှင်းလင်းရေးနှင့် ပြန် လည်မွမ်းမံရေးနှင့် ပတ်သက်သည့်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့၏ အစီရင်ခံစာကိုအခြေပြုကိုးကားထားသည်ဟုဆိုသည်။

ကမ္ဘော ဒီးယားနိုင်ငံကမူ ယင်းနိုင်ငံတွင်း တရုတ်ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းဆောက်လုပ်နေသည်ဆိုသည့် သတင်း ကို ငြင်းဆန်ထားသည်။ သို့သော် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင်း အလွန်ကြီးမားသောရေနက်ဆိပ်ကမ်းကြီးနှင့် မီတာ ၁၅၀၀ ရှည်လျားသော လေယာဉ်ပြေးလမ်းကို တရုတ်ကုမ္ပဏီတစ်ခုက တည်ဆောက်နေကြောင်း တရုတ်ကမ္ဘာ  လှည့်ခရီးသွားများ၏ ပြောပြချက်အရ သိရသည်။

တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် မဲခေါင်ဒေသတစ်ဝန်း စစ်စခန်းများတည်ဆောက်ပြီး သြဇာလွှမ်းမိုးမှုရရှိရန်  တိုးချဲ့ ဆောင်ရွက်နေသည်ကို သံသယဖြစ်ရန်မလိုပါ။ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်က လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ ထိုင်းနိုင်ငံတို့နှင့် ပူး ပေါင်း၍ မဲခေါင်မြစ်ဝန်းတစ်လျှောက် တရုတ်နိုင်ငံက ကင်းလှည့်ယာဉ် အစီး ၁၀၀ ကျော် ပူးပေါင်းကင်းလှည့်ခဲ့ ကြောင်းကို ထိုင်းနိုင်ငံရှိ သံတမန်အသိုင်းအဝိုင်းမှ သတင်းရင်းမြစ်များ၏ အစီရင်ခံစာများတွင်တွေ့ရှိရပါသည်။ ဒေသတွင်း  COVID-19 ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံရေးနှင့် အခြားလူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုလိုအပ်ချက်များကို တရုတ်နိုင်ငံရော အမေရိကန်နိုင်ငံကပါ အပြိုင်အဆိုင် အကူအညီပေးနေကြပါသည်။

ယင်းသို့အပြိုင်အဆိုင်လှုပ်ရှားနေမှုများမှာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှ ရှိပြီးသားဖြစ်သော ရှုပ်ထွေးနေသည့် ပဋိပက္ခများ ကို ပိုမိုရှုပ်ထွေးစေပြီး ရှည်ကြာစေလာနိုင်သောကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှကုန်းတွင်းပိုင်းတွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ ကာလအပြီး ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ယင်းပြိုင်ဆိုင်မှုများမှာ စိုးရိမ်ဖွယ်ရာအခြေအနေတစ်ခုဖြစ်ပါသည်။

သို့သော် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှ လူသားတန်ဖိုးမှာ မြင့်တက်လာသော ကြောင့် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ၅၀ နီးပါးအတွင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင်ဖြစ်ပျက်ခဲ့သလို မြန်မာနိုင်ငံသို့လည်း တရုတ် သို့မဟုတ် အမေရိကန်နိုင်ငံတို့၏ ကြားဝင်ဖြေရှင်းပေးရန် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများက ဆန္ဒရှိလာကြပါသည်။

အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တို့ကြား ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှု အရှိန်မြင့်တက်လာခြင်းကို ကာကွယ်တားဆီးရန်မှာ မြန်မာ နိုင်ငံတွင်းမှ ပဋိပက္ခများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ကြိုးပမ်းမှုထက် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအတွက် ပိုအရေး ကြီးနေပါသည်။

နောက်ဆုံးတွင် ပထဝီနိုင်ငံရေးဆိုင်ရာအဓိကကျမှုအတွက် ယှဉ်ပြိုင်မှုတွင် ကုန်းတွင်းပိုင်းအလားအလာကောင်း ခြင်းမှာ စီးပွားရေးအခြေအနေပေါ်မူတည်နေပါသည်။ စစ်အေးတိုက်ပွဲနောက်ဆုံးကာလတွင် အမေရိကန်အကူ   အညီနှင့် ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုကို မှီခိုအားထားနေရသော ဒေသတွင်း၌ အမေရိကန်အစိုးရအနေဖြင့် အကျိုးအမြတ်ပိုမို ရရှိခဲ့ပါသည်။

မျက်မှောက်ခေတ်တွင် အခြေအနေများ ပြောင်းလဲသွားပြီဖြစ်သည်။ ပထဝီအရ ထိပ်စပ်နေသော အားသာချက် များထပ်မံဖြည့်စွက်မှုနှင့်အတူ မည်သည့်အင်အားပေါ်မဆို ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ပြုလုပ်ရန် ရှိ လာသည့်အချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံက အမိန့်ပေးဦးဆောင်နိုင်သည့်နေရာသို့ ရောက်ရှိသွားပြီဖြစ်ပါသည်။

Nikkei Asia မှ Michael Vatikiotis ၏ Myanmar’s isolation from West opens door for China and Russia ကို ထုတ်နုတ်ပြန်ဆိုပါသည်။

#PeopleMedia

(unicode)

တရုတျနှင့ျ ရုရှားကို တံခါးဖှင့ျပေးလိုကျသည့ျ မွနျမာနိုငျငံအပေါျ အနောကျတိုငျး၏ ပိတျဆို့မှု

……………………………………………………….

တရုတျနိုငျငံနှင့ျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုတို့ ဆကျဆံရေး ဆကျလကျတငျးမာနစေဉျအတှငျး ၂၀၂၂ ခုနှဈသညျ တရုတျနိုငျငံနှင့ျ ကီလိုမီတာ ၂၀၀၀ နယျနိမိတျခငြျးထိစပျနသေော မွနျမာနိုငျငံ၏ တံခါးသဈဖှင့ျလှဈလိုကျသည့ျ နှဈတဈနှဈဖွဈလာခဲ့သညျ။

ယှဉျပွိုငျမှုမြားမြားလှသော တောငျတရုတျပငျလယျတှငျးရှိ ထိနျးခြုပျကိုငျတှယျနိုငျသည့ျ ရတေပျစဈရေးလေ့ကငြ့ျ မှုမြားကဲ့သို့ အခွားအန်တရာယျရှိသောအရာမြားနှင့ျမတူသညျမှာ ကုနျးပေါျမှယှဉျပွိုငျမှုမြားမှာ ကယြျပွန့ျသော ဒေ သတှငျး နောကျဆကျတှဲရလဒျမြားနှင့ျအတူ ကွားခံစဈပှဲမြားတှငျ ဇကျကွိုးကိုငျထိနျးခြုပျရနျအတှကျ ခကျခဲလှ သည့ျပုံစံအဖွဈ မှတျယူနိုငျပါသညျ။

အခွခေံအဆောကျအအုံမြား ရငျးနှီးမွုပျနှံမှုမှတဈဆင့ျ လှနျခဲ့သည့ျဆယျစုနှဈနှဈခုအတှငျး အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံမြားသို့ ၎င်းငျး၏သွဇာလှှမျးမိုးမှုကို တရှေ့ရှေ့တိုးခြဲ့လာရာ တရုတျအစိုးရသညျ လတျတလောကာလအတှငျး မွနျမာနိုငျငံတှငျးမှ ရှုပျထှေးလှသည့ျ တိုငျးရငျးသားပဋိပက်ခမြားအတှငျး ဝငျရောကျပတျသကျခဲ့သလို  မဲခေါငျ မွဈဝှမျးတဈလြှောကျ ပူးတှဲကငျးလှည့ျခဲ့ပွီး ကမ္ဘောဒီးယားနိုငျငံတှငျလညျး ရတေပျအခွစေိုကျစခနျးတဈခုဆောကျ လုပျလကြျရှိပါသညျ။

အပွနျအလှနျအားဖွင့ျ အမရေိကနျနိုငျငံကလညျး သမ်မတအိုဘားမားလကျထကျတှငျ အမရေိကနျ၏ အဓိကအာရုံ စိုကျသည့ျနရောကို အာရှတိုကျသို့ပွနျလညျပွောငျးရှှေ့လာခဲ့ပွီး အမရေိကနျကှနျဂရကျလှှတျတောျကလညျး လတျတလောကာလတှငျ အာရှတိုကျအတှငျး အထူးသဖွင့ျ အမရေိကနျရတေပျအတှကျ ကာကှယျရေးအသုံး စ ရိတျ ဒေါျလာ ၇ ဘီလြံကို ခှင့ျပွုပေးခဲ့သညျ။

လှနျခဲ့သည့ျနှဈအတှငျး အမရေိကနျအစိုးရသညျ ကုနျးတှငျးနိုငျငံမြား အထူးသဖွင့ျ ၎င်းငျး၏မဟာမိတျဖွဈသော ထိုငျးနိုငျငံနှင့ျဆကျဆံရေး ပိုမိုရငျးနှီးလာစရေနျ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ကွိုးပမျးဆောငျရှကျလကြျရှိရာ အမရေိကနျ  ထိပျတနျးအရာရှိ ခွောကျဦးထကျမနညျး လှနျခဲ့သည့ျ ဇူလိုငျလကတညျးက ထိုငျးနိုငျငံဘနျကောကျသို့ သှား ရောကျခဲ့ပါသညျ။

သို့သောျ လူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှုအကူအညီမြားကို မဟာဗြူဟာမွောကျစဈရေးအကူအညီမြားနှင့ျ ရော နှောပေါငျးစပျခွငျးအားဖွင့ျ စဈအေးတိုကျပှဲကာလ “အမြိုးသားကာကှယျရေးခှင့ျပွုခကြျအကျဥပဒေ” ကို ပွနျလညျ ရုပျသိမျးရနျ အမရေိကနျအစိုးရဖိအားပေးခံခဲ့ရသောကွောင့ျ တရုတျနိုငျငံကို မွပွေငျတှငျထိနျးခြုပျခွငျးသညျ တောငျတရုတျပငျလယျတဈဝနျး ရတေပျစဈသငျ်ဘောမြားကို ဖယျရှားရခွငျးထကျ မြားစှာပိုမိုခကျခဲပါသညျ။

အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနမှ ထိပျတနျးအရာရှိတဈဦးဖွဈသူ ဒဲရဈခြိုလကျ လှနျခဲ့သည့ျအောကျတိုဘာ လအတှငျး ဘနျကောကျမွို့သို့သှားခဲ့စဉျ လူသားခငြျးစာနာထောကျထား မှုဆိုငျရာအကူအညီမြားပေးရနျ မွနျမာ -ထိုငျးနယျစပျတဈလြှောကျတှငျ လမျးကွောငျးတဈခုဖှင့ျလှဈပေးရနျ တောငျးဆိုခဲ့သညျ။

၎င်းငျး၏တောငျးဆိုမှုမှာ ယငျးဒသေတဈလြှောကျမွင့ျတကျလာသော တိုကျပှဲမြားကွားတှငျ လူသားခငြျးစာနာ ထောကျထားမှုလိုအပျခကြျမြားကို ကိုငျတှယျဖွရှေငျးနိုငျရနျ အသုံးဝငျသောနညျးလမျးတဈရပျဖွဈပုံရပါသညျ။

သို့နှင့ျတိုငျ ယငျးအဆိုပွုခကြျတှငျ အဆိုပါဒသေအား အမရေိကနျအဂေငြျစီမြားက ကိုငျတှယျဆောငျရှကျသှား မညျဆိုသည့ျ အရေးကွီးသော အခကြျတဈခကြျပါဝငျနပေါသညျ။

စဈအေးတိုကျပှဲကာလစဈပွနျမြား၏အမွငျတှငျမူ ယငျးတောငျးဆိုခကြျမှာ ခမာနီမြားကို တိုကျခိုကျနသေည့ျ ကှနျ  မွူနဈမဟုတျသော လကျနကျကိုငျအဖှဲ့မြားကို စဈရေးနှင့ျမပတျသကျသော အကူအညီမြား ထောကျပံ့နသေည့ျ အ ခြိနျဖွဈသော ၁၉၈၀ ပွည့ျနှဈမြားကာလအတှငျးက ထိုငျး-ကမ္ဘောဒီးယားနယျစပျတဈလြှောကျ အမရေိကနျပွု လုပျခဲ့သည့ျ စဈဆငျရေးမြားနှင့ျ မနီးယိုးစှဲတူနသေည့ျ အဖွဈအပကြျမြိုးဟုပငျမွငျပါသညျ။

အမရေိကနျအစိုးရ၏ တောငျးဆိုခကြျကို ထိုငျးနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဒနျပရာမတျဝီနိုငျ (Don Pramudwinai) က သဘောတူလကျခံလိုကျပွီးနောကျ အခွားထိုငျးအရာရှိမြားမှာ ဘာမှလုပျနိုငျစှမျးမရှိတော့ဘဲ “ထပျမံဆှေးနှေးရ မည့ျ သဘောထားအမွငျတဈခု” အဖွဈသာ ပွောဆိုခဲ့ကွသညျ။

တရုတျနျိုငျငံကို စိတျအနှောကျအယှကျပေးသည့ျဖွဈရပျမြိုးအတှကျ အမွဲသတိရှိသော ထိုငျးနိုငျငံသညျ မွနျမာနိုငျ ငံတှငျးမှ လူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှုအကူအညီမြားကို နိုငျငံအမြားအပွားနှင့ျ အဂေငြျစီအမြားအပွားက ကိုငျတှယျဆောငျရှကျမညျကို ပိုမိုနှဈသကျသဘောကဖြှယျရှိနိုငျပါသညျ။

တရုတျနိုငျငံအနဖွေင့ျ တဈစုံတဈဦးဘကျမှ အကွောငျးမဲ့ရပျတညျခွငျးမလုပျပါ။

တရုတျနယျစပျတဈလြှောကျ ဝငျငှကေောငျးသော မူးယဈဆေးဝါးကုနျသှယျရေးလမျးကွောငျးမြားကို ထိနျးခြုပျ နိုငျရေးအတှကျ ရှမျးပွညျနယျမွောကျပိုငျးတှငျ ဖွဈပှားနသေော တိုကျပှဲမြားက ရှမျးပွညျတိုးတကျရေးပါတီ SSPP နှင့ျ တအောငျးအမြိုးသားလှတျမွောကျရေးတပျမတောျ TNLA တို့ကို ပို၍အရှိနျမွှင့ျတငျပေးခဲ့ပါသညျ။

SSPP နှင့ျ TNLA တို့မှာ ရှမျးပွညျနယျပွနျလညျထူထောငျရေးကောငျစီ RCSS ကို ထိုငျးနယျစပျအနီးသို့ ပွနျ  လညျတိုကျ ထုတျနသေည့ျအဖှဲ့မြားဖွဈသညျ။

ယငျးသို့တိုကျထုတျရာတှငျ SSPP နှင့ျ TNLA တို့သညျ တရုတျ  ထုတျလကျနကျမြားနှင့ျ တရုတျနိုငျငံကထောကျ  ပံ့ထားသည့ျ ညီညှတျသောဝအမြိုးသားတပျမတောျ UWSA ထံမှ စဈသညျမြား၏ အကူအညီကို ရယူပွီး တိုကျ  ခိုကျနခွေငျးဖွဈသညျ။

RCSS ၏ ရနျသူမြားကို တရုတျနိုငျငံက သှယျဝိုကျအကူအညီပေးနမှေုနှင့ျပတျသကျ၍ မွနျမာနိုငျငံတှငျး တရုတျ သွဇာလှှမျးမိုးမှုကိုတုံ့ပွနျရနျ အမရေိကနျအစိုးရ၏ ကွိုးပမျးအားထုတျမှုအတှကျ အနာဂတျကာလကွားခံစဈပှဲ တဈခုအဖွဈ ယငျးအကူအညီမြားကို RCSS ခေါငျးဆောငျမြားက ရှုမွငျပွီး စိုးရိပူပနျလကြျရှိပါသညျ။

သမိုငျးကွောငျးအရ RCSS အဖှဲ့သညျ ၁၉၄၉ ခုနှဈတှငျ ထိုငျးနိုငျငံနှင့ျ မွနျမာနိုငျငံသို့ ထှကျပွေးလာသော ကူမငျ  တနျအမြိုးသားရေးတရုတျတပျမတောျမှ အကွှငျးအကနြျမြားနှင့ျ ရငျးနှီးသောဆကျဆံရေးရှိခဲ့ပါသညျ။ ၁၉၆၀ ပွည့ျလှနျကာလနှဈမြားအတှငျးက မွနျမာနိုငျငံအတှကျ ဖှံ့ဖွိုးတိုးတကျရေးခေါငျးစဉျဖွင့ျ အမရေိကနျက အကူအ ညီပေးခဲ့သညျမြားကို တရုတျအစိုးရက ပွနျလညျမှတျမိနပေါသညျ။

လကျရှိကာလတှငျ အမရေိကနျအစိုးရက ရှမျးပွညျနယျမွောကျပိုငျးသို့ သှားရောကျပွီး အမရေိကနျအစိုးရနှင့ျ တရုတျအစိုးရတို့ကွား သွဇာလှှမျးမိုးမည့ျ ဒသေအဖွဈ နယျနိမိတျသတျမှတျရေး အကွံပွုဆှေးနှေးသည့ျအခါ တိုငျး တရုတျနိုငျငံက မွနျမာအာဏာပိုငျမြားဘကျက ကာကှယျခဲ့ပါသညျ။

သမိုငျးက သူ့ဘာသာသူ တဈပတျလညျလေ့မရှိပါ။

သို့သောျ အရှေ့တောငျအာရှအတှငျး ကနြျရှိနသေည့ျနိုငျငံမြား ကို စဈအငျအားလှှမျးမိုးမှုနှင့ျ သွဇာလှှမျးမိုးမှုပွု  လုပျနိုငျရနျအတှကျ အဆငျပွသေောနညျးလမျးတဈရပျအဖွဈ မွနျမာနိုငျငံတှငျးမှ ပဋိပက်ခမြား၏ အရှိနျမွင့ျ တကျနမှေုကိုအသုံးခသြှားရနျ တရုတျနိုငျငံနှင့ျ အမရေိကနျနိုငျငံတို့ စိတျကူးပေါကျသှားမညျကို ထိုငျးနိုငျငံ  အခွစေိုကျ မွနျမာတိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျခေါငျးဆောငျမြားက စိုးရိမျ ပူပနျနကွေပါသညျ။

ထိုငျးနိုငျငံ ခငြျးမိုငျမွို့တှငျ အမရေိကနျဒေါျလာ သနျး ၃၀၀ အကုနျအကခြံတညျဆောကျနသေော အမရေိကနျ ကောငျစဈဝနျရုံးနှင့ျပတျသကျ၍ တရုတျနိုငျငံနှင့ျ ထိုငျးနိုငျငံကွားမှ သံတမနျတိုကျခိုကျမှုတဈခုကို တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျမြားက ထောကျပွကွပါသညျ။

ယငျးကောငျစဈဝနျရုံးတညျဆောကျမှုကို တရုတျနယျစပျမှ ကီလိုမီ တာ ၅၀၀ ကြောျသာဝေးကှာသော ထိုငျးနိုငျငံ မွောကျပိုငျးတှငျတညျရှိသည့ျ အမရေိကနျထောကျလှမျးရေးစှမျး ရညျကို အားဖွည့ျမွှင့ျတငျသည့ျ ကွိုးပမျးမှုတဈ  ရပျအဖွဈ တရုတျနိုငျငံက ရှုမွငျပါသညျ။

တဈပွိုငျတညျးမှာပငျ ဆုပေးဒဏျပေးစနဈအဖွဈ ရီယမျဆိပျကမျးတှငျ တရုတျရတေပျအခွစေိုကျစခနျးတဈခုကို ဆောကျလုပျခှင့ျပွုခဲ့သော ကမ္ဘောဒီးယားနိုငျငံကို အမရေိကနျနိုငျငံက စီးပှားရေးပိတျဆို့အရေးယူမှုပွုလုပျခဲ့ သညျ။ သတငျးအခကြျအလကျမြားမှာ ယခငျက အမရေိကနျကဆောငျရှကျခဲ့သည့ျ မွရောရှငျးလငျးရေးနှင့ျ ပွနျ လညျမှမျးမံရေးနှင့ျ ပတျသကျသည့ျအဖှဲ့တဈဖှဲ့၏ အစီရငျခံစာကိုအခွပွေုကိုးကားထားသညျဟုဆိုသညျ။

ကမ္ဘော ဒီးယားနိုငျငံကမူ ယငျးနိုငျငံတှငျး တရုတျရတေပျအခွစေိုကျစခနျးဆောကျလုပျနသေညျဆိုသည့ျ သတငျး ကို ငွငျးဆနျထားသညျ။ သို့သောျ ကမ္ဘောဒီးယားနိုငျငံတှငျး အလှနျကွီးမားသောရနေကျဆိပျကမျးကွီးနှင့ျ မီတာ ၁၅၀၀ ရှညျလြားသော လယောဉျပွေးလမျးကို တရုတျကုမ်ပဏီတဈခုက တညျဆောကျနကွေောငျး တရုတျကမ္ဘာ  လှည့ျခရီးသှားမြား၏ ပွောပွခကြျအရ သိရသညျ။

တရုတျနိုငျငံအနဖွေင့ျ မဲခေါငျဒသေတဈဝနျး စဈစခနျးမြားတညျဆောကျပွီး သွဇာလှှမျးမိုးမှုရရှိရနျ  တိုးခြဲ့ ဆောငျရှကျနသေညျကို သံသယဖွဈရနျမလိုပါ။ လှနျခဲ့သည့ျနှဈက လာအို၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ ထိုငျးနိုငျငံတို့နှင့ျ ပူး ပေါငျး၍ မဲခေါငျမွဈဝနျးတဈလြှောကျ တရုတျနိုငျငံက ကငျးလှည့ျယာဉျ အစီး ၁၀၀ ကြောျ ပူးပေါငျးကငျးလှည့ျခဲ့ ကွောငျးကို ထိုငျးနိုငျငံရှိ သံတမနျအသိုငျးအဝိုငျးမှ သတငျးရငျးမွဈမြား၏ အစီရငျခံစာမြားတှငျတှေ့ရှိရပါသညျ။ ဒသေတှငျး  COVID-19 ကာကှယျဆေးထိုးနှံရေးနှင့ျ အခွားလူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှုလိုအပျခကြျမြားကို တရုတျနိုငျငံရော အမရေိကနျနိုငျငံကပါ အပွိုငျအဆိုငျ အကူအညီပေးနကွေပါသညျ။

ယငျးသို့အပွိုငျအဆိုငျလှုပျရှားနမှေုမြားမှာ မွနျမာနိုငျငံတှငျးမှ ရှိပွီးသားဖွဈသော ရှုပျထှေးနသေည့ျ ပဋိပက်ခမြား ကို ပိုမိုရှုပျထှေးစပွေီး ရှညျကွာစလောနိုငျသောကွောင့ျ အရှေ့တောငျအာရှကုနျးတှငျးပိုငျးတှငျ စဈအေးတိုကျပှဲ ကာလအပွီး ဖွဈပေါျလာသည့ျ ယငျးပွိုငျဆိုငျမှုမြားမှာ စိုးရိမျဖှယျရာအခွအေနတေဈခုဖွဈပါသညျ။

သို့သောျ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ စဈအာဏာသိမျးမှုအပွီး မွနျမာနိုငျငံမှ လူသားတနျဖိုးမှာ မွင့ျတကျလာသော ကွောင့ျ လှနျခဲ့သည့ျ နှဈပေါငျး ၅၀ နီးပါးအတှငျး ကမ္ဘောဒီးယားနိုငျငံတှငျဖွဈပကြျခဲ့သလို မွနျမာနိုငျငံသို့လညျး တရုတျ သို့မဟုတျ အမရေိကနျနိုငျငံတို့၏ ကွားဝငျဖွရှေငျးပေးရနျ ဒသေတှငျးနိုငျငံမြားက ဆန်ဒရှိလာကွပါသညျ။

အမရေိကနျနှင့ျ တရုတျတို့ကွား ထိပျတိုကျတှေ့ဆုံမှု အရှိနျမွင့ျတကျလာခွငျးကို ကာကှယျတားဆီးရနျမှာ မွနျမာ နိုျုငျငံတှငျးမှ ပဋိပက်ခမြားကို ကိုငျတှယျဖွရှေငျးရနျ ကွိုးပမျးမှုထကျ အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံမြားအတှကျ ပိုအရေး ကွီးနပေါသညျ။

နောကျဆုံးတှငျ ပထဝီနျိုငျငံရေးဆိုငျရာအဓိကကမြှုအတှကျ ယှဉျပွိုငျမှုတှငျ ကုနျးတှငျးပိုငျးအလားအလာကောငျး ခွငျးမှာ စီးပှားရေးအခွအေနပေေါျမူတညျနပေါသညျ။ စဈအေးတိုကျပှဲနောကျဆုံးကာလတှငျ အမရေိကနျအကူ   အညီနှင့ျ ရငျးနှီးမွုပျနှံမှုကို မှီခိုအားထားနရေသော ဒသေတှငျး၌ အမရေိကနျအစိုးရအနဖွေင့ျ အကြိုးအမွတျပိုမို ရရှိခဲ့ပါသညျ။

မကြျမှောကျခတျေတှငျ အခွအေနမြေား ပွောငျးလဲသှားပွီဖွဈသညျ။ ပထဝီအရ ထိပျစပျနသေော အားသာခကြျ မြားထပျမံဖွည့ျစှကျမှုနှင့ျအတူ မညျသည့ျအငျအားပေါျမဆို ကုနျသှယျရေးနှင့ျ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုမြား ပွုလုပျရနျ ရှိ လာသည့ျအခြိနျတှငျ တရုတျနိုငျငံက အမိန့ျပေးဦးဆောငျနိုငျသည့ျနရောသို့ ရောကျရှိသှားပွီဖွဈပါသညျ။

Nikkei Asia မှ Michael Vatikiotis ၏ Myanmar’s isolation from West opens door for China and Russia ကို ထုတျနုတျပွနျဆိုပါသညျ။

#PeopleMedia